Wat is eenzaam zijn?

Wie zich eenzaam voelt, vindt het soms moeilijk om hulp te vragen, bijvoorbeeld door schaamte. Toch staan zij niet alleen. Ongeveer 47% van de volwassenen geeft aan eenzaam te zijn, en zelfs 11% vindt zichzelf ernstig eenzaam.

Landelijk beeld

Ouderen en eenzaamheid

Onze samenleving staat aan de vooravond van een grote verandering. Nu nog zijn 1,3 miljoen mensen ouder dan 75 jaar. In 2030 zijn er dat 2,1 miljoen. Met de meesten van die ouderen gaat het fysiek gelukkig goed. Maar tussen gezond zijn en je goed voelen, zit soms een wereld van verschil. Want meer dan de helft van de 75-jarigen zegt zich eenzaam te voelen. Dat zijn meer dan 700.000 ouderen. Dat baart ons zorgen.

Als we niets doen, zijn er in 2030 meer dan 1 miljoen ouderen die zich eenzaam voelen!

Jongeren en eenzaamheid

Het CBS noteert in 2020 dat 23% van de jongeren tussen 18 en 25 jaar matig eenzaam is, en 10% ernstig eenzaam is.

Een derde van de jongeren voelt zich soms tot (bijna) altijd eenzaam

In een recent CBS-onderzoek, gebaseerd op de Gezondheidsenquête is jongeren gevraagd hoe vaak zij zich in de laatste vier weken eenzaam voelden. 34% voelde zich soms tot (bijna) altijd eenzaam. De meeste jongeren (66%) geven aan zich (bijna) nooit eenzaam te hebben gevoeld. In de eerste meetronde (september/oktober 2021) gaf 29% aan zich soms tot (bijna) altijd eenzaam te voelen. Meisjes geven dit vaker aan, net als 18 – tot 25-jarigen, jongeren die niet meer bij hun ouders wonen, jongeren die in een (zeer) sterk verstedelijkt gebied wonen en jongeren die een of meerdere gebeurtenissen meemaakten en daar nog last van hebben.

Regionaal beeld

Oorzaken van eenzaamheid

Eenzaamheid is een zogenaamd wicked problem. De oorzaken zijn divers. Maar globaal zijn ze in te delen in drie categorieën.

1. Individuele oorzaken:  Zoals persoonlijke capaciteiten en eigenschappen. Een gebrek aan sociale vaardigheden, probleemoplossend vermogen, een negatief zelfbeeld of gezondheidsproblemen kunnen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van eenzaamheid.
2. Oorzaken in veranderingen in het sociale netwerk: Deze veranderingen ontstaan vaak na ingrijpende gebeurtenissen, ook wel life-events genoemd. Voorbeelden daarvan zijn een echtscheiding, een ontslag, een overstap naar een nieuwe baan of opleiding, een verhuizing, of door het overlijden van dierbaren.
3. Maatschappelijke oorzaken die betekenisvol contact maken belemmeren. Denk bijvoorbeeld aan negatieve beeldvorming over ouderen, mensen met psychische beperkingen en migranten.  

Negatieve spiraal

Bij langdurige eenzaamheidsgevoelens kan een zichzelf versterkende negatieve spiraal in werking worden gezet. Het pijnlijke gevoel van eenzaamheid is een zelfde soort pijnsignaal als honger. Dit negatieve gevoel motiveert mensen om aansluiting te zoeken met anderen. Echter, als het mensen niet lukt om hun sociale relaties te verbeteren en zij vereenzamen, ontwikkelen zij zich vaak op een negatieve manier waardoor zij in een neerwaartse spiraal terecht kunnen komen. Dit is een spiraal van zich terugtrekken, het stijgen van het stressniveau, het ontwikkelen van negatieve denkpatronen, het dalen van zelfwaardering en het zich vervolgens steeds verder terugtrekken.

Gevolgen en invloed op de gezondheid

Vereenzaming raakt aan de kern van het menselijk bestaan en gaat ten koste van het emotionele en fysieke welbevinden. Niet alleen het welbevinden vermindert, maar op termijn heeft eenzaamheid ook een negatieve invloed op de gezondheid. Eenzaamheid blijkt bij te dragen aan uiteenlopende psychische en fysieke klachten, zoals depressie, dementie, verslaving, beroertes, slaapproblemen en hart- en- vaatziekten.

Bron: Movisie.nl

Hoe gaan jullie om met mijn gegevens?

In het Signaalpunt wordt alleen informatie opgeslagen die nodig is om contact te leggen met iemand die mogelijk eenzaam is, en voor de duur die nodig is om dat contact te leggen. Daarna wordt de informatie anoniem gemaakt. Er wordt geen vertrouwelijke informatie over de inhoud van de opvolging gedeeld. Lees hier meer informatie over de privacy en veiligheid van het signaalpunt.

Ik voel me soms eenzaam, wat kan ik doen?

Eenzaamheid is een persoonlijke ervaring. Of je je eenzaam voelt bepaal je dus vooral zelf. Je kunt je bijvoorbeeld eenzaam voelen doordat je graag meer sociale contacten zou hebben met anderen. Of doordat je graag een beter contact met anderen mist. Voor de mensen om je heen blijft jouw eenzaamheidsgevoel misschien verborgen. Lees hier meer informatie over eenzaamheid.

Waarom zou ik een signaal afgeven?

Je maakt je zorgen over jezelf of een ander en weet zelf niet wat daaraan te doen. Het Signaalpunt biedt de reikende hand. Samen met professionals kan de gesignaleerde aan de slag. Lees hier meer informatie over wat je kan doen voor een ander of jezelf.

Iemand die ik ken is eenzaam, wat kan ik doen?

Een klein steuntje in de rug kan dan een groot verschil maken! Iedereen kan zich periodes eenzaam voelen. Er zijn verschillende manieren om met eenzaamheid om te gaan. Eén van de manieren om iemand te helpen, is het afgeven van een signaal, zodat een professional kan helpen, Lees hier meer informatie over wat je kan doen voor een ander.